Ritsen

Vanaf zaterdag 14 februari wordt dit blog, in ieder geval tijdelijk, samengevoegd met een van mijn andere blogs, namelijk die over Pi-dag 2009: http://pi-dag.blogspot.com/.

Doordat het NRC - Handelsblad haar lezers via haar webwinkel 1000 Choco-pi's gaat aanbieden maakt Choco-pi tijdelijk deel uit van de festiviteiten rond Pi-dag 2009.

Update zomer 2013: Choco-pi is helaas niet meer leverbaar.

Maar: aan Choco-pi 4.0 wordt gewerkt. Première: Najaar 2014.

Ik heb niet zo heel veel zin om twee blogs tegelijk te verzorgen en telkens weer te moeten bedenken welk bericht nu bij welk blog hoort. Vandaar deze integratie. Op het moment dat het weer zinvol is dit blog te vullen met nieuwe berichten, laat ik u dat op mijn andere blog weten.

Dit blog blijft overigens wel bestaan, maar er worden even geen berichten geplaatst. Het dient nu vooral als naslagwerk voor fase I van Choco-pi's nu al bewogen leven. Fase II is aangebroken.

Ik zie u graag op de andere rijstrook!

From now on this blog will be integrated with my other blog, about Pi-day 2009: http://pi-dag.blogspot.com/.

Breaking News

Choco-pi gaat weer in productie, in verband met internationale Pi-dag op 14 maart (3/14 in de Amerikaanse notatie). Dit gebeurt in samenwerking met NRC - Handelsblad. Hierboven de Achterpagina van deze krant.

Uw bestellingen kunt u binnenkort plaatsen via de webwinkel van NRC - Handelsblad. De letters worden vóór internationale PI-dag geleverd.

Fotoshoot

Daar zat ik dan ineens, fotomodel te spelen, in de studio van Bureau Pindakaas. Fotograaf was Krijn van Noordwijk, zeker niet de eerste de beste.

Het resultaat van deze fotoschoot valt te bekijken in het Magazine M bij het NRC - Handelsblad van 7 maart. Daarin staat ook een interview met mij, over van alles (waaronder Choco-pi), naar aanleiding van Internationale Pi-dag 2009.

Brievenbusvriendelijk, omdoos, inlay

Ik praat nu met twee partijen (krant, chocolatier) over de (on)mogelijkheid Choco-pi weer in productie te nemen, ter gelegenheid van Pi-dag 2009, op 14 maart. Dat is dan fase twee van het project.

In de eerste fase, afgesloten voor Sinterklaas, werd Choco-pi alleen op evenementen verkocht (als de vergadering van de Nederlandse Vereniging van Wiskundeleraren). In een tweede fase zou Choco-pi via de webwinkel van de krant besteld gaan worden (die is er al jaren) en zou verzending per post gaan.

Choco-pi moet natuurlijk wel heel aankomen. Gebroken irrationale getallen zijn wiskundig misschien interessant, maar we willen natuurlijk niet dat u een gebroken letter/getal op uw deurmat vindt (en u waarschijnlijk ook niet).

De term brievenbusvriendelijk spreekt voor zich. Een omdoos is de doos die direct om de letter zit, in fase I het goudkleurige doosje dat u rechts ziet. Maar daar zou die in fase II stevig in vast moeten komen liggen. Dat kan óf door die doos precies passend te maken. Maar een mooiere mogelijkheid is met een zogenoemde inlay (ik hoop dat ik het woord goed onthouden heb, het viel gisteren in een gesprek met de beoogde chocolatier). Op het moment dat ik hier een goede definitie voor heb, zal ik die hier plaatsen.

Krant, Choco-pi, Pi-dag, Jerry

Vorige week meldde zich een redacteur van een van onze kwaliteitskranten bij mij. Zijn krant wilde voor 14 maart enige aandacht besteden aan Pi-dag 2009 en hij had via het web over mijn Choco-pi-project gelezen.

Gisteren heb ik met hem gebrainstormd en er zijn een drietal plannetjes - waaronder een die direct met Choco-pi te maken heeft - uitgerold hoe onze initiatieven voor Pi-dag 2009 elkaar zouden kunnen versterken. Het was een leuk gesprek, in het eetcafé bij Jerry's sportschool, met een relaxte, vriendelijke, bediening, lage prijzen en bovendien een prachtig uitzicht over de IJ-haven.

We vonden elkaar zonder probleem en hier komt vast iets moois uit! Ik houd u nog even in spanning, er moet nog wat overlegd en gerekend worden.

Choco-pi op reis

Gisteren trok Choco-pi over onze zuidgrens, Vlaanderen in. Het artikel dat ik eerder voor Euclides schreef is, in licht-gewijzigde vorm, daar overgenomen door Vector, tijdschrift voor het wiskundeonderwijs.

In het artikel presenteer ik het FabLab, waar ik de mallen voor de chocoladeletter maakte, als rijke leeromgeving voor integratie van bètatechnische vakken in het secundair en hoger onderwijs.

Het blad wordt deze week in 6000-voud verspreid onder Vlaamse scholen. In het artikel daag ik onze zuiderburen uit het Choco-pi-stokje van mij over te nemen, ter gelegenheid van de naderende internationale Pi-dag, 14 maart (3/14 in de Amerikaanse schrijfwijze) 2009. Men heeft daar toch een naam hoog te houden op het gebied van chocoladeproductie?

Ik verklap nu alvast dat ik zelf, in samenwerking met de Wiskundemeisjes, ook met iets bezig ben voor die dag: een heel aardige prijsvraag. Vanaf half februari meer nieuws, vermoedelijk niet hier, maar op een speciaal voor deze gelegenheid aangemaakte nieuwe blog.

Nerds and Geeks???

Zie Sinterklaas thinks about nerds and geeks.

P.S. Het genereuze bod van EUR 100 * PI via Marktplaats.nl op de laatste ChocoPI (opbrengst voor wiskundeonderwijsprojecten in de derde wereld) werd gedaan door een electrotechnicus uit Delft. De letter is inmiddels bij hem aangekomen, inclusief wat extraatjes.

Wisburn, Wisperen en nu dan ook Winsbrun

Ik heb bijna alle verkeerde spellingen van mijn naam (Hans Wisbrun) nu wel eens de revue zien passeren. Ik knip ze ook uit.

Maar de webredacteur van de Kleuver bedrijfscommunicatie, waar het blad Euclides verzorgd wordt (zie onder Links in de rechterkolom) heeft tóch weer een nieuwe kunnen bedenken: Winsbrun. Bedankt voor deze aanvulling op mijn collectie! In de naam van onze minister van OCW is hij ook heel creatief: Pasterk.

Het wordt nu overigens wel eens tijd voor Winstbrun.

Metaal

Waar persberichten, met dank aan het internet, al niet kunnen belanden. Helaas, net te laat voor deze harde sector ... .

Grafsteen voor Choco-pi?

Is de verkoop van de allerlaatste Choco-pi, ten behoeve van wiskundeonderwijs in de derde wereld, nu het einde van ChocoPI? Tijd voor een grafsteen? Allerminst! ChocoPI gaat nog even door, tot Internationale PI-dag op 14 maart 2009.

Dit is dus niet de grafsteen van ChocoPI, maar een kopie van die van Ludolph van Ceulen, een Duits-Nederlandse wiskundige die in 1610 PI benaderde in 35 decimalen, een unieke prestatie voor die tijd. De gedenksteen valt te bewonderen in de Leidse Pieterskerk, een mooi uitje voor de Kerstvakantie!

Sinterklaas says Thank You!

For our international viewers and bidders on the last Choco-pi, benefiting Math Education in de Third World (see: Marktplaats.nl): Sinterklaas is not Santa Claus, not at all. Santa Claus is just a phoney, commercialized, would-be Sinterklaas. Hohoho, that's all the guy has to say. Sinterklaas is about something else. Watch this video! It's in English.

3, 2, 1, 1/2, 1/4, 0

The bidding at Marktplaats.nl will benefit Math Education in the Thirld World. Highest bid so far: EUR 100 * PI!

People from Belgium, France, Netherlands Antilles and Sweden have joined us in the last couple of hours. A warm welcome to them!

PI sniffing

Lena from Lithuania in danger to get addicted.

In the mean time: don't forget to bid on the last Choco-pi at Marktplaats.nl! Benefits are for Mathematics Education in the Third World. Some two and a half days left. See counter underneath.

Math Girls got their Choco-pi

I don't know whether Math Girls is the correct translation of wiskunde-meisjes, but they are a phenomenon in The Netherlands.

Pictures of you, your relative, your friend, ... before eating ChocoPI (Yes, you CAN have your pi and eat it too) will be appreciated. My mailaddress is wisc@wxs.nl.

Countdown Auction

Dear Dutch readers of this blog,

My apologies for continuing in English. There might be international bidders for Choco-pi online. The molds (mallen) for Choco-pi were made in a FabLab (see under Links) and one of the ideas of the FabLab concept is the free sharing of ideas within an international network. An announcement about the ChocoPI auction was made on FabLab.nl, so there might be people from other parts of the world cooperating in supporting Mathematics Education in the Third World, bidding on Marktplaats.nl too. A warm welcome to them!

Fortunately Mathematicians and Mathematics Teachers/Educators are internationally oriented (we all share the same language, Mathematics, including Mathematical symbols like PI), so I don't think that continuing for a couple of days in English will be a major obstacle to you.

EUR 100*PI voor wiskundeonderwijs in de derde wereld???

Of is dat te hoog gegrepen?

U hoeft het echt niet in uw eentje op te brengen. Met tien mensen, met honderd, het kan allemaal. En dan een PI Party op internationale PI-dag op 14 maart 2009? En dan met zijn allen aan de PI?

Kom aan, geef dat social in social networks (Hyves, Facebook, Orkut, ...) nu eens extra betekenis! U kunt alle middelen inzetten die op het internet mogelijk zijn.

EUR 100*PI, zou het lukken? Voor het wiskundeonderwijs in de derde wereld (zie hieronder)? Bieden dan op Marktplaats.nl!

NB: veilingen (auctions) zijn ook in wiskundig opzicht interessant. Hier een kleine inleiding.

Opbrengst laatste Choco-pi naar WereldWiskundeFonds

Op 8 november ging 's werelds eerste chocoladeletter in de vorm van
een PI in premiere. Vandaag is de laatste letter de deur uitgegaan.

De laatste? Nee, de één-na-laatste, want de allerlaatste
verkoop ik bij opbod op Marktplaats.nl. De opbrengst gaat geheel naar het WereldwiskundeFonds van de Nederlandse Vereniging van Wiskundeleraren. Dat fonds ondersteunt wiskundeonderwijs in de derde wereld.

Dus bied als de goedgevige Sint zelf!

STOP, Choco-pi is op ;-(

Helaas ... .

Maarrr er is nog hoop! Misschien nemen onze sympathieke zuiderburen het stokje over voor internationa-le PI-dag op 14 maart (3/14, op zijn Amerikaans).

Er verschijnt namelijk een bewerking van mijn artikel over de onstaansgeschiedenis van Choco-pi (zie in de rechterkolom onder Links) in een Vlaams blad. In dat artikel daag ik onze vrienden en vriendinnen in het zuiden uit om de naam van België als chocoladeland hoog te houden.

Project nadert einde

Vandaag kwamen mensen langs om hun vooraf bestelde Choco-pi's in de hal op te halen. Onder die mensen een TUE-student die er een tocht vanuit Maastricht naar Amsterdam voor over had om twee letters te bemachtigen. Ook buren sloegen spontaan hun slag. Het stapeltje dat ik nu nog over heb is zo laag dat het zich vanzelf wel zal verkopen.

Verkoop van de laatste paar via mijn
webwinkel kán, maar dat is dan wel voor eigen risico.

Warme ontvangst voor ChocoPI

Het is de moeite waard geweest. Deelnemers aan de Jaarvergadering van de Nederlandse Vereniging van Wiskundeleraren omarmden Choco-pi.

Ook vonden velen het artikel dat ik schreef over het onstaan van de letter (in het FabLab) leuk en interessant. De verkoop ging goed, drie-kwart van de voorraad (iets meer dan 200) is nu al verkocht. Daarmee begin ik uit de kosten te komen. ChocoPI leek al bijna een merknaam geworden: "Mag ik drie ChocoPI's van u?" Alsof iemand drie Marsen of Milky Ways bestelt.

En nog eens honderd!

Vandaag kwam Confiserie Manfred Spaargaren de volgende honderd letters afleveren, 50 puur, 50 melk.
Bedankt Manfred en medewer-kers, het ziet er goed uit!

Ik stop nu met de productie, om verschillende redenen. Een van de redenen is dat de siliconen mallen minder makkelijk
lossen dan gedacht, waardoor het productieproces langer duurt.

Op naar 8 november, de première van ChocoPI!

ChocoPI voorpaginanieuws

ChocoPI haalde vandaag de omslag van hét vakblad van de Nederlandse wiskundeleraar, Euclides.

Voor het volledige artikel, zoals door mij in september aan de redactie aangeleverd, zie in de rechterkolom onder Links.

Afwas

Vandaag de mallen afgewassen, gewoon met water en zeep en dan naspoelen. Ze zijn weer klaar voor de volgende productie-ronde.

(Geheimpje: dat ze zo staan opgesteld is voor het gewenste huiselijke (foto)effect. In werkelijkheid kun je deze siliconenmallen mallen het beste droog en plat bewaren.)

Honderdveld

Honderd ChocoPI's bezorgd!

Ik ben net grootvader geworden (zie een eerder bericht), van 40 donker-bruine, 40 bruine en van 20 witte ChocoPI's. Deze zullen tegen kostprijs worden verkocht op de Jaarvergadering van de Nederlandse Vereniging voor Wiskundeleraren op 8 november. Je zou kunnen zeggen: missie al geslaagd!

Maar ... er zijn signalen dat er meer belangstelling is, ook van buiten deze kringen. De komende paar dagen besluit ik of ik de productie nog ga uitbreiden. Uitgangspunt daarbij is vooral dat ik het leuk moet blijven vinden. Ik verdien zelf niets aan dit project, behalve de waardering voor het initiatief (die is natuurlijk ook wat waard!).

Mijn babies uit handen

Het voelde echt een beetje aan alsof ik mijn eigen babies voor het eerst aan iemand anders overdroeg toen ik vanmorgen mijn tien roze mallen toevertrouwde aan de zorgen van het ROC van Amsterdam. Zullen ze er wel goed voor zorgen? Wat aan dat gevoel ook wel bijdroeg is dat ik me wat grieperig voel deze dagen en daardoor wat sentimenteler ben.

Stef (en Aat), maak er wat moois van! Over twee weken hebben mijn babies zelf ieder weer tien babies, de chocoladeletters, en ben ik dus in deze beeldspraak grootvader!

Mallen klaar!

De tien mallen zijn er nu. Vrijdag ga ik naar de Afdeling Brood & Banket van het ROC van Amsterdam. De leerlingen daar gaan mijn mallen met chocolade vullen. Daat staat een financiele vergoeding tegenover. Maar ik heb ook toegezegd hen in aanraking te brengen met de nieuwe technieken van het Fablab. Innovatie in de praktijk.

Weer verder met de mallen

Gelukkig kan ik vanaf vandaag weer verder met de mallenproductie. Van een bedrijf in Scheveningen, dat zich met ornamentiek bezig houdt, kon ik een emmer siliconenspul overkopen. Ik tufde er vanaf Hollands Spoor heen met de experimentele NS-scooter, een electrisch aangedreven voertuig, stil en zonder uitlaatgassen. De actieradius (beloofd: 60 km) viel echter flink tegen. Ik kon op de terugweg nog net het station halen, door de laatste vijf á tien km maar met 10 km/uur te reizen. Dat schiet niet erg op ... .

ChocoPI, The Movie

Vandaag een gesprek gehad met een filmmaker die mij al eerder had benaderd met het voorstel een film te maken over dit project. Maar toen vond ik het nog wat te vroeg, zelfs om over het idee te praten. Nu ik noodgedwongen even moet wachten met de mallenproductie kwam er ruimte in mijn hoofd.

We lagen elkaar en het was een inspirerend gesprek. Dus wie weet ... . Wordt vervolgd.

Bommen en granaten !@#$%^&*

De winkel die de siliconen-rubber verkoopt zou op verzoek een vijf liter emmer voor mij apart zetten.

Door een blunder / foutje / miscommunicatie (het ligt er maar aan hoe mild je er tegen aan wilt kijken) is de laatste emmer echter al verkocht. En de nieuwe voorraad wordt pas eind september uit de USA in de haven van Rotterdam verwacht!@#$%^&*.

Om de moed erin te houden dit plaatje van de vijf mallen die ik al wél gebakken heb. En wel op een bedje van priemgetallen (zie een eerder bericht over Priemgetalservetten; die deal is dus gesloten).

Ik kan het!

Zonder vaseline lukte het inderdaad veel beter!

De siliconenmal sneed ik even aan de randen in met een plastic mesje en toen kon ik hem zonder veel moeite (wel voorzichtig te werk gaan!) uit de foammal lossen. OK, nu kan de serieproductie echt starten! Goed gedaan, jochie.

Thuis bakken met bassen

Ja, ook thuis kan ik bassen uit mijn luidspreker laten dreunen. Dat is wenselijk om de belletjes lucht die onbedoeld in het siliconenrubber komen zo veel mogelijk weg te krijgen (zie een eerder bericht). Ik zette hiervoor een toepasselijke CD op: Love and Mathematics. Tot dus ver klaagden de buren nog niet ... .

Somteken, zelfgebakken

Daar is die dan, het nieuwe teken, de Sigma, thuis-gebakken.

Toch ben ik niet erg tevreden (behalve over het feit dat ik dit in mijn eentje deed). Ik heb te kwistig met vaseline (om het lossen te vergemakkelijken) gesmeerd. Daarom is het oppervlak te onregelmatig geworden en zou de chocoladeletter dus te onregelmatig worden. Maar eens zonder vaseline proberen.

Een iets lagere mal, dus minder siliconenverbruik (kostenbesparing!), had ook wel gekund. 1.3 cm als basis onder de letter wordt aanbevolen, maar nu waren het wel wel 2 cm.

Over!

FilmPI

Gisteren gebeld door een filmer die wel iets in het ChocoPI-project zag om te verfilmen. Nee, geen bioscoopfilm nog ;-) het ging maar om 1 minuut. Hij denkt erover deel te gaan nemen aan Shooting Food, een filmcompetitie om de foodsector als creatief en innovererend neer te zetten.

Moet hier nog even over denken. Het initiatief komt misschien net wat te vroeg.

Even een beetje technisch verhaal

De fase in het FabLab sluit ik voorlopig af.

De start daar was vliegens-vlug, maar later kwam er toch wat vertraging in het proces, omdat de Modela-software die we gebruikten om de freesmachine aan te sturen niet altijd het resultaat (lees: de styrofoam mal) opleverde dat we verwachtten. Uiteindelijk kwam Mike met een oplossing voor dit probleem, dat bij mij wel wat frustraties had veroorzaakt.

Zat in het 3D-model, dat met CAD-software werd ontworpen, eerst eigenlijk alleen maar de PI zelf en ontwierpen we de 'doos' (waarin de siliconenrubber gegoten wordt) eromheen met de Modela-sofware, bij de laatste (geslaagde!) poging werd die 'doos' eromheen óók in het 3D-model opgenomen. Zo konden we het productieproces beter zelf in de hand houden.

Nu ga ik thuis verder met het vullen van de foammallen met siliconenrubber. Iedere dag eentje, neem ik me voor. En dan de nacht in voor het uitharden. Zeven PI's, drie Sigma's. En vervolgens half/eind september naar het ROC van Amsterdam (Brood & Banket) voor het vullen van de siliconen mallen met chocolade.

Ondertussen werk ik aan de publiciteit. Mijn artikel voor Euclides, hét vakblad voor de wiskundeleraar, is door de redactie met enthousiasme ontvangen en komt in het oktobernummer. Goed teken: de redactieleden vroegen mij al wat letters voor henzelf te reserveren ... .

And The Winner Is ....

Ik ga voor die honderd letters in zee met de afdeling Brood & Banket van het ROC van Amsterdam. Zoals ik hieronder al schreef: het mes snijdt dan aan twee kanten. Bovendien was hun prijs concurrerend. Mochten er uit dit experiment echte opdrachten voortkomen, dan liggen er na mijn rondje chocolatiers genoeg contacten om verder te gaan.

Terug naar mijn wortels

Vandaag was ik weer terug bij mijn wortels: het onderwijs, in dit geval een mbo-opleiding Brood & Banket. Waarom zouden chocolatiers in opleiding, onder supervisie, geen mooie letters kunnen maken? Ter plekke bracht de teamleider een offerte uit.

Het was ook prettig, na het rondje gevestigde chocolatiers, weer eens met een onderwijsman te praten. Hij realiseerde zich goed dat deze opdracht ook mogelijkheden biedt aan zijn leerlingen om met nieuwe technieken (zelf mallen maken met computergestuurde machines) in aanraking te komen. Het mes zou aan twee kanten kunnen snijden.

Dit was ook mijn allerlaatste bezoekje tijdens deze ronde. Morgen besluit ik. Er zijn nu vijf offertes uitgebracht, daar moet een keuze uit te maken zijn.

Shortlist

Ik ben er bijna!

Vanmor-gen een bezoek aan de zeer-professionele chocola-tier S. Ook hij maakte even een lettertje voor mij, puur dit maal. Maar wat me nog het meest aansprak: de prijs die hij noemde. Dat was precies de prijs die ik zelf van te voren bedacht had te willen uitgeven.

Weer beweging

De choco-latier die ik hieronder al noemde vond de door mij genoem-de prijs inderdaad zeer redelijk en zou het hiervoor ook willen doen. Hij wil - uiteraard - wel eerst een experimentje met het vullen van de mal gaan doen. Ik ga er maandag heen, hij zit niet in Amsterdam, maar wel in de buurt.

Dan verkeer ik in de luxe positie dat ik uit vier chocolatiers kan kiezen. Kies ik voor de laagste prijs? Kies ik voor ervaring? Kies ik voor jonge honden? Voor eind augustus neem ik een besluit. Het zou mooi zijn als dat overeenkomt met wat mijn gevoel mij ingeeft en met de inhoud van mijn portemonnaie.

Hierboven wat cirkeldiagrammen van de samenstelling van chocolade.
A = suiker; B = cacaoboter; C = melkpoeder; D = andere ingrediënten;
E = cacaomassa.

I = wit; II = melk ; III = puur

Bron: Cacao & Chocolade online

Even stagnatie

Vorige week woensdag was ik bij twee jonge beginnende chocolatiers, met een zaak T. Na afloop had ik het idee: met hen wil ik wel in zee gaan! De sfeer was goed, ze wilden wel wat, ze waren ook open. De prijs die ze noemden was ook nu wat aan de hoge kant, maar met wat loven en bieden moest daar wel uit te komen zijn, dacht ik. Zij zouden met een (prijs)voorstel komen, spraken we af.

Ik heb ze na afloop van mijn bezoekje direct een mailtje gestuurd, van de week nog twee keer opgebeld, maar nog steeds geen voorstel of reactie ontvangen. Vreemd!

Gelukkig kan ik voor advies inmiddels terecht bij een gepensioneerde, vriendelijke en behulpzame man uit het vak. Die verzekerde me dat de prijs die ik zelf in gedachten had een redelijke was. Ik was daar blij mee, zo gek ben ik dus kennelijk niet. Maar ik kende de prijzen in dit metier natuurlijk niet. Nu heb ik nog een tweede richtprijs, naast die van J.

Hij gaf me nog een nieuw adres en dacht dat deze man wel voor mijn prijs zou willen en kunnen werken. Daar ga ik nu dus achteraan.

Verjaarskado; professionele ChocoPI!

Hiernaast staat een onverwachts verjaarskado.

Vanmorgen was ik, met mal, bij chocolatier J en die bood spontaan aan diezelfde dag een ChocoPI voor mij te maken. Ik kon de letter, met doosje en al, vanmiddag al ophalen, hij had deze dag net chocoladedag. De eerste professionale PI, als verjaarskado (nu ja, kado, voor de gebruikte grondstof moest ik gewoon betalen).

Deze letter ziet er al heel wat beter uit dan de pi die ik zelf in elkaar geflanst had. Wil ik er nog eventueel glans op, dan zou ik een ander materiaal voor de mal moeten gebruiken. Siliconenrubber staat de warmte niet voldoende af, waardoor de chocola te langzaam afkoelt. J noemde twee alternatieven. Ik ga eens op onderzoek.

J noemde ook een prijs. Die vond ik te hoog. Maar nu heb ik tenminste een richtprijs om met anderen te onderhandelen. Morgen is chocolatier X aan de beurt, nummer vijf in de rij alweer.

Chocolatier 2

Afgelopen woensdag zat ik bij S van de winkel E in de werkruimte achter de winkel. Ook daar was de reactie op het idee enthousiast. En ook daar deed men niet moeilijk over het openbaar maken van het fabricageproces. Maarrrr: ambachtelijkheid werd wel gezien als hetzelfde als met de hand maken, wat volgens mij niet het geval is. Ze hebben in ieder geval geen echte productielijn. Als ze iets maken (chocolaatjes e.d.) gaat de grondstof (callets; in het Vlaams: chocoladedrops; weer wat geleerd) eerst de magnetron in en worden daar naar 50 graden gebracht; dan volgt de rest van het tempereerproces. Op de zak met callets van de firma Callebaut stond een aardig grafiekje van het temperatuurverloop tijdens het proces. Goed voor het artikel dat ik voor Euclides schrijf! Op de site van Callebaut staan heel instructieve filmpjes over het kristallisatieproces.

In wat voor andere wereld ben ik nu weer beland? Ik kom wel steeds verder van de wiskunde ;-) Maar nog steeds vind ik het interessant en leuk!

Letter 1

Bijschrift toevoegen

Daar is die dan. Ik voel me trots, vooral omdat het allemaal zo onvoorstelbaar snel is gegaan. De letter kwam makkelijk uit de mal. Toch valt er nog wel wat aan de kwaliteit te doen. Zo is deze letter te zacht, te vettig (vanwege de boter?) en te onregelmatig. Maar de eerste stap is gezet. Vanmiddag naar chocolatier 2.

Thuisexperiment 1

Door wat chocoladerepen (450 g), gemengd met roomboter (125 g) au bain marie om te smelten, maakte ik wat chocolademassa. De temperatuur probeerde ik op 30 graden te houden (dat had ik ergens gelezen). De chocola werd zo wel vloeibaar, maar niet gietbaar, hetgeen ik eigenlijk had verwacht. Met een spuitzak heb ik de massa toen in de mal gespoten. Mooi egaal wordt het zo niet en of nu alle hoekjes gevuld zijn? Afijn, de letter ligt nu in de ijskast. Maar eens kijken wat er van komt.

Ik had nog massa over voor een tweede letter, maar geen mal meer ;-(. Verder een hoop troep, maar dat is misschien omdat het de eerste keer was.

Sinterklaas in juli

Vandaag was het een beetje Sinterklaas voor mij. Terwijl het buiten meer dan 30 graden was pakte ik mijn pakje uit, de (negatieve) mal van siliconenrubber. Die zag er netjes uit. De luchtbelletjes waren nauwelijks te zien, behalve bij scherpe hoeken. De enige oneffenheid die we zagen was op de plek waar ik wat met lijm gemorst had.

Jammer dat de (positieve) foammal bij het uitpakken beschadigd raakte. Op een kritiek moment trok ik net iets te hard. Maar dit was toch nog niet de definitieve productiemal. Daarvoor zijn eerst gesprekken met patissiers nodig en moet ik wat zakelijke afwegingen maken. Ik heb nu in ieder geval iets om te laten zien. En ik kan nu ook in mijn keuken aan de slag om met wat huisvlijt een paar letters te maken, ook weer bij wijze van proef.

In het begin van de middag heb ik nog wat gespeeld met de programmatuur die we tijdens het proces gebruikten: een bescheiden 3D-ontwerpprogramma (3DText)om de vorm te maken en het programma dat het fysieke proces op de freesmachine aanstuurt (Modela Player 4).

Nu even een paar dagen niet aan chocola denken. Volgende week ga ik verder.

Rondje Chocolatiers, deel 1

Vandaag allerhartelijkst ontvangen door patissier/chocolatier K. K is een echte ouderwetse ambachtsman, die vrijwel al het werk (nog) met de hand doet. Hij heeft nog plastic mallen liggen vanaf het begin van zijn zaak. Hij liet me er een van een half ei zien. Die mallen zijn ooit gekocht van een Italiaanse mallen fabrikant.

De chocola wordt met een puntzak in die mallen gespoten, de vorm even met de handen geschud, even opgewarmd (is dat misschien voor het aan elkaar plakken van de eihelften?) en klaar is het chocoladeproduct. Vervolgens komen bij de chocoladeletters de tierelantijnen er nog boven op. Dit alles, samen met het verpakkingsdoosje, brengt zijn letter op 10 á 12 Euro per stuk, zegt A uit zijn hoofd.

Hoe smakelijk deze letter ongetwijfeld zal zijn, deze prijs lijkt me nogal hoog voor onze potentiële klanten. Deze betalen vooral voor het idee en niet voor de hoogst-mogelijke kwaliteit. Ik denk dat ze wel EUR 7,50 willen betalen, maar niet veel meer.

Samenvattend: leuke, behulpzame, man. Ik heb in drie kwartier veel geleerd (hij informeerde nog even bij een collega of de chocoladeletter wel goed uit een siliconenmal zou komen; het antwoord was gelukkig bevestigend). Maar ik denk dat hij in een te hoge kwaliteits- (en prijs)klasse zit voor onze PI.

Aan het bezoek hield ik nog een tomaten(!)ijsje over. Lekker! Niet direct als je gewoon trek hebt in een ijsje, maar bijvoorbeeld als voorafje bij een diner.

Meer bassen!

We zagen toch nog wat luchtbelletjes uit de siliconenrubber opstijgen (zie bericht hieronder). Mike had het creatieve idee de gevulde mal op een subwoofer te leggen en door die subwoofer lekker wat bassen te laten dreunen. Of dit echt wat uitmaakt zou alleen een wetenschappelijk experiment met een controlegroep kunnen bepalen. Maar voor de sfeer in het FabLab was wat harde muziek in ieder geval goed!

Chemie!

Vandaag was het woord aan de scheikunde. Mike bleek weer een andere (positieve) mal gemaakt te hebben, met een dikbeniger PI. Die mal wilden we vandaag vullen met siliconenrubber.

Omdat het gebruikte product duur is (zo'n EUR 50 voor één siliconenmal!) was het van groot belang om vooraf zo nauwkeurig mogelijk het benodige volume te bepalen. We vulden de gaten rond de PI met gierst (jawel! vanavond couscous op tafel) en vervolgens goten we de gierst in een plastic container. Met een stukje tape aan de buitenkant gaven we aan tot hoe hoog de gierst kwam. Tot die hoogte vulden we container vervolgens met deel A van de siliconenrubber.

Het siliconenrubber onstaat uit de chemische reactie tussen twee componenten: A en B. A is een dikvloeibare substantie, B een (rode) vloeistof. Ze moesten gemengd worden in de verhouding 10 : 1.

Die verhouding was trouwens een verhouding van gewichten, dus er moest nog een (keuken)weegschaaltje aan te pas komen. We gingen toen aan het mengen (10 minuten?), met een stevige plastic staaf, totdat de kleur homogeen was.

Op internet hadden we gelezen dat je de siliconenrubber het beste van enige hoogte in de mal zou kunnen laten stromen. Dit om luchtbellen in de substantie te voorkomen. Mike bracht gelukkig het geduld hiervoor op.

Siliconenrubber

De mal die we aan het maken zijn is een positieve mal. De PI verheft zich als een soort rots vanuit een rechthoekig gat in het gebruikte materiaal. Straks gaan we de ruimte rondom en boven (>1,5 cm) de PI vullen met siliconenrubber. Dat is dan de negatieve mal. Daar gaat dan later weer vloeibare chocola in.

Die siliconenrubber heb ik alvast maar in huis gehaald. Bij de keuze van het merk was het natuurlijk erg belangrijk dat er straks geen chemische reactie is tussen het siliconenrubber en de chocola. De soort die ik koos voldoet aan de strengste (USA-)veiligheideisen in deze. Heel toevallig bleek er vlakbij de Nederlandse distributeur te zitten, ik kon er op de fiets heen.

Tweede poging: in foam

Proces nu sneller (maar duurt toch wel een paar uur; in twee stappen: rough en fine), vorm nu ronder. Maar ... letterfont is ongelukkig gekozen: te iel, te breekbaar.

Eerst poging: in MDF

Eerste experiment: in MDF. Proces is te langzaam, resultaat te hoekig, te weinig buiten-ruimte (moet ongeveer 1 cm zijn).

Van idee naar product

Met dit idee in mijn ideeën-boekje begon het allemaal.

Voor buitenstaanders: NVvW betekent Nederlandse Vereniging van Wiskundeleraren.

Het idee bleef ruim twee jaar onuitgewerkt. Nadat ik het boekje recent weer eens doorgebladerd had brachten een internetzoektocht en wat mailtjes me al snel naar het FabLab van de Waag Society, notabene schuin bij mij aan de overkant. Daar staan computergestuurde machines om prototypes te maken. Elk individu met een idee kan daar in principe (gratis) gebruik van maken. Michael Pelletier, een vrijwilliger uit Canada, hielp me op weg.